PHẦN IX
CÁC HỘI CHỨNG BỆNH
I. Các hội chứng bệnh về khí, huyết, tân, dịch
1. Hội chứng bệnh về khí
a. Khí hư:
Khí hư ăn uống thất thường
Suy nghĩ mệt mỏi lâu ngày gây nên
Khí hư mạch sẽ tế hư
Thở ngắn, mệt mỏi, chẳng ăn uống vào
Lưỡi nhạt, tự xuất mồ hôi
Khí hư hạ hăm như sa trực tràng…
b. Khí trệ:
Khí trệ uất ức mà nên
Đường khí trở ngại, khí hư yếu hành
Bụng thấy đầy trướng và đau
Lúc nhiều, lúc ít, lại không rơ ràng
Ợ hơi, trung tiện giảm đau
Khí trệ sườn, ngực, gây đau ngực sườn
Ở ruột phúc thống (bụng đau)
Trệ ở trường vị – vị quan thống rồi.
c. Khí nghịch:
Khí nghịch đáng giáng lại thăng
Hoặc hành quá mạnh, hơn khi b́nh thường
Phế nghịch: ho, suyễn, ho cơn
Vị th́ nôn mửa, nấc và ợ hơi
Can khí thượng nghịch đau đầu
Can khí hoành nghịch gây đau ngực sườn
Thượng vị: ỉa lỏng, nôn chua.
Can thận khí nghịch: bôn đồn chuột đi.